Reel Haber

ABD Başkanı Donald Trump'ın eski ulusal güvenlik danışmanı John Bolton, ses getiren kitabında Türkiye hakkında ortaya attığı iddiaları değerlendirdi. Bolton, Türkiye konusunda en çok şaşırdığı şeyin S-400 alma kararı olduğunu söyledi; rahip Brunson'ın yaptırımlar sonucu dövizin yükselmesi nedeniyle bırakıldığına inandığını belirtti.

ABD’de Donald Trump yönetiminin iç işleyişine dair ifşaatlarıyla gündeme gelen eski ulusal güvenlik danışmanı John Bolton, kitabında Türkiye hakkında ortaya attığı iddialar hakkında konuştu. Bolton, Türkiye konusunda kendisini en çok şaşırtan şeyin Rus yapımı S-400’leri satın alma kararı olduğunu söyledi; iki ülke ülke arasında kriz yaratan rahip Andrew Brunson’ın ise Trump’ın yaptırımları sonucu dövizin yükselmesi üzerine serbest bırakıldığına inandığını anlattı.

Bolton’un, YouTube üzerinden yayın yapan gazeteci İbrahim Haskoloğlu ile söyleşisinde öne çıkan bölümler şöyle:

‘GÜLEN KONUSUNDA ABD İKNA OLMADI’

* Bolton, Türkiye’nin Fethullah Gülen’in iadesi konusunda ABD’yi ikna edemediğini belirterek, Ankara’nın kendilerine verdiği bilgilerin iade için yeterli seviyeye ulaşmadığını söyledi. “ABD’de herhangi bir gayrı meşru faaliyete dair bir belirti yoktu” diyen Bolton, “Gülen bu yüzden iade edilmesi” ifadelerini kullandı.

Bolton, Gülen meselesinin Adalet Bakanlığı’nın görev alanında olduğunu belirtirken, “Trump’ın Gülen hareketi hakkında çok bir şey bildiğini sanmıyorum. Bunun onun dikkatlice incelediği bir şey olduğunu düşünmüyorum” dedi.

‘ERDOĞAN HALKBANK DAVASININ DÜŞÜRÜLMESİNİ İSTEDİ’

* Kitabında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Trump’la Halkbank davası hakkında görüştüğünü ve Trump’ın ‘Obama’nın adamları’ dediği savcıları değiştirmeyi vaat ettiğini öne süren Bolton, söyleşide gelen “Halkbank ile Erdoğan arasındaki ilişki nedir?” sorusuna şu yanıtı verdi: “Erdoğan ailesinin Halkbank ile çok sayıda iş ilişkisinin olduğu basında yer almış bir mesele. Bu, Adalet Bakanlığı’nın Halkbank’ı kovuşturma kararındaki faktörlerden biri değildi. Ama Erdoğan’ın ve ailesinin bankada olanlar konusunda bu kadar endişelenmesini açıkladığını düşünüyoruz.”

* Bolton, Erdoğan’ın Halkbank davasının düşürülmesini istediğini, Trump’ın bunu yapmayı düşündüğünü ama nihayetinde Adalet Bakanlığı tarafından davanın sürmesine ikna edildiğini söyledi.

‘DAMATLAR HATTI’

* Bolton, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ile Trump’ın damadı da olan danışmanı Jared Kushner arasında yapıldığı iddia edilen görüşmeleri de değerlendirdi. Trump yönetiminden birinin bu temaslara ‘damatlar kanalı/ hattı’ ismini taktığını söyleyen Bolton, Albayrak ve Kushner’in Halkbank davasını Erdoğan’ı memnun edecek bir şekilde çözmek üzerine görüştüğünü belirtti.

‘BENİ EN ÇOK ŞAŞIRTAN ŞEY S-400’LER’ 

* Eski ulusal güvenlik danışmanı, Türkiye konusunda kendisini en çok şaşırtan konunun Rus yapımı S-400 hava savunma sistemleri olduğunu açıkladı: “Beni en çok şaşırtan şey, Erdoğan’ın Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerini alma kararıydı. Bunların, Türkiye’nin NATO’ya taahhütlerine aykırı olduğunu düşünüyorum. Bu durum haliyle, ABD’nin F-35’leri satmasını veya Türkiye’nin F-35 üretimi tedarik zincirinde kalmasına izin vermesini imkânsız kıldı. Eğer karar geri alınmazsa, bu satın almanın sonucu olarak, ABD’nin bir noktada Türkiye’ye yaptırım dayatması gerekecek.”

Bolton, “Türkiye’de herhangi birinin niçin Rus yapımı bir hava savunma sistemi almak isteyeceğini bugün hâlâ anlamıyorum… Erdoğan’ın S-400’lerde ısrar etmesini anlamıyorum” diye konuştu.

‘KÜRT DEVLETİ İRAN NÜFUZUNU KIRAR’

* Bolton, ABD’nin Irak ve Suriye’de bir Kürt devleti kurmayı isteyip istemediğine dair soruya “ABD’nin resmi pozisyonu bir Kürt devleti olmaması gerektiği yönünde” yanıtını verdi. İran’a karşı şahin tutumuyla tanınan Bolton, kişisel görüşünün ise farklı olduğunu belirtti; bölgedeki İran etkisine, Suriye ve Irak’ın kuzeyinde bir Kürt devleti kurulmasıyla karşı konulabileceği görüşünü paylaştı.

BRUNSON NEDEN SERBEST BIRAKILDI?

* Bolton, Rahip Brunson’ın serbest bırakılması sürecini de, Trump’ın o dönemde açıkladığı yaptırımların yol açtığı olumsuz ekonomik etkiye bağladı. “Rahip Brunson’ın esasında Erdoğan tarafından rehine olarak kullanıldığını düşünüyoruz. Trump’ın Türkiye’ye yaptırım uygulamasının sebebi de bu” diyen Bolton, Brunson’ın dini bir figür olarak Türkiye’de herhangi bir siyasi faaliyetle bağı olmadığını belirtti.

Bolton, Brunson’ın niçin serbest bırakıldığına dair soruyu, karşılıklı diyaloglara ilişkin ayrıntı vermekten kaçınarak şöyle yanıtladı: “Türkiye’ye uygulanan yaptırımlar dövizin değerini önemli ölçüde artırıyordu. Bence bu Türkiye’ye zarar verdi; çelik ve alüminyuma uygulanan gümrük vergileri de zarar verdi. Ve bence Erdoğan, bunun Türkiye için kötü sonuçlanacağının farkına vardı ve Brunson’ın serbest bırakılmasına izin vermenin bir yolunu buldu.